Στρατόπεδο προσφύγων στα σύνορα Σουδάν-Τσαντ. Τα ΗΑΕ είναι από τους βασικούς παράγοντες στον «εμφύλιο των στρατηγών» στο Σουδάν, κατά τον οποίο οι στρατιωτικοί σφαγιάζουν τον σουδανικό λαό. (REUTERS / 2024)
Husam Mahjoub
Ο υποϊμπεριαλισμός των ΗΑΕ στο Σουδάν
Αντεπανάσταση, χρυσός και παγκόσμια ατιμωρησία
Το Σουδάν σήμερα δεν είναι μόνο ένα πεδίο μάχης μεταξύ δύο στρατιωτικοποιημένων φατριών. Είναι ένα νεκροταφείο περιφερειακής και διεθνούς υποκρισίας και μια περίπτωση μελέτης υποϊμπεριαλισμού – μια υποϊμπεριαλιστική χώρα είναι μια χώρα που δεν είναι μεγάλη ιμπεριαλιστική δύναμη, αλλά ενεργεί με τρόπους που ευθυγραμμίζονται με τα συμφέροντα των ιμπεριαλιστικών δυνάμεων και συμπεριφέρεται ως ιμπεριαλιστική δύναμη στην ίδια της την περιοχή. Ο πόλεμος που έχει καταστρέψει το Σουδάν από τον Απρίλιο του 2023 δεν είναι μόνο μια σουδανική τραγωδία, αλλά και η έκφραση μιας ευρύτερης παγκόσμιας τάξης, στην οποία τα οικονομικά συμφέροντα, η στρατιωτική επιρροή και οι στρατηγικές συμμαχίες έχουν μεγαλύτερη σημασία από τη ζωή των ανθρώπων ή τις δημοκρατικές τους προσδοκίες. Στο επίκεντρο αυτής της διαμόρφωσης βρίσκεται τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα (ΗΑΕ).
Ο ρόλος των ΗΑΕ στο Σουδάν δεν αποτελεί εξαίρεση. Είναι μέρος ενός συνεκτικού, καλά χρηματοδοτούμενου και περιφερειακά επεκτατικού σχεδίου: μιας υποϊμπεριαλιστικής ατζέντας που συνδυάζει οικονομική εκμετάλλευση, δημιουργία αυταρχικών συμμαχιών και αντεπαναστατική πολιτική υπό το πρόσχημα της διπλωματικής επιδεξιότητας και των παγκόσμιων συνεργασιών. Δυστυχώς, το Σουδάν είναι ένα από τα κεντρικά εργαστήριά της.
Από την Αραβική Άνοιξη έως την Επανάσταση του Δεκεμβρίου: Μια απειλή για το καθεστώς των ΗΑΕ
Οι ρίζες του καταστροφικού ρόλου των ΗΑΕ στο Σουδάν χρονολογούνται πάνω από μια δεκαετία. Το 2011, τα ΗΑΕ (μαζί με τη Σαουδική Αραβία) θεώρησαν την Αραβική Άνοιξη ως υπαρξιακή απειλή τόσο για τα αυταρχικά καθεστώτα της περιοχής όσο και για το δικό τους μοντέλο διακυβέρνησης: μια μοναρχία που βασίζεται στην εκμετάλλευση, τη διαφθορά και την καταστολή της διαφωνίας. Τόσο η πτώση του Μπεν Άλι στην Τυνησία και του Μουμπάρακ στην Αίγυπτο όσο και η άνοδος των δημοκρατικών κινημάτων στη Λιβύη, την Υεμένη και το Μπαχρέιν αποτέλεσαν τις πρώτες προειδοποιήσεις για μια καταιγίδα που έπρεπε να περιοριστεί με κάθε κόστος για την ηγεσία των Εμιράτων.
Δεν επρόκειτο για μια απλή αντίδραση, καθώς τα ΗΑΕ έγιναν μια ενεργή αντεπαναστατική δύναμη. Στην Αίγυπτο, χρηματοδότησαν το στρατιωτικό πραξικόπημα που έφερε τον Αμπντέλ Φατάχ αλ-Σίσι στην εξουσία και βοήθησαν στην ανασυγκρότηση του κατασταλτικού μηχανισμού ασφαλείας της Αιγύπτου. Στη Λιβύη, υποστήριξαν τον πόλεμο του Χαλίφα Χάφταρ εναντίον της διεθνώς αναγνωρισμένης κυβέρνησης, διαιρώντας ουσιαστικά τη χώρα. Και στο Σουδάν, δημιούργησαν στενούς δεσμούς με το καθεστώς του Ομάρ αλ-Μπασίρ και, τα τελευταία χρόνια, εμβάθυναν τη συμμαχία τους με τις Δυνάμεις Ταχείας Αντίδρασης (RSF) – τον παραστρατιωτικό διάδοχο των πολιτοφυλακών Τζαντζαουίντ, οι οποίες διέπραξαν φρικαλεότητες εναντίον αμάχων και ανταρτών για λογαριασμό του καθεστώτος του Μπασίρ κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 2000.
Η επανάσταση του σουδανικού λαού τον Δεκέμβριο του 2018, που κορυφώθηκε με την ανατροπή του Μπασίρ τον Απρίλιο του 2019, αποτέλεσε άμεση πρόκληση για το περιφερειακό σχέδιο των ΗΑΕ. Η επανάσταση ήταν δημοκρατική, με ηγέτες πολίτες και ρητά αντι-στρατιωτική. Για τα ΗΑΕ, αυτό παρουσίαζε ένα δίλημμα: πώς να διατηρήσουν την επιρροή τους στο Σουδάν χωρίς να φαίνονται ανοιχτά εχθρικά προς την επανάσταση;
Η λύση ήταν περίπλοκη: προσεταιρισμό, τακτικές διαίρεσης και κυριαρχίας και μακροπρόθεσμες στρατιωτικές επενδύσεις, κυρίως στις RSF.
Η άνοδος των RSF: ένας εκπρόσωπος της υποϊμπεριαλιστικής επιρροής
Οι RSF υπό τον Μοχάμμεντ Χάμνταν Ντάγκαλο («Χεμεντί») έγιναν ο τέλειος εταίρος των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων. Τον Απρίλιο του 2019, ο Χεμεντί (μαζί με ηγέτες των ενόπλων δυνάμεων και των υπηρεσιών ασφαλείας) οργάνωσε την ανατροπή του Μπασίρ, φοβούμενος την κατάρρευση του καθεστώτος λόγω της επανάστασης. Ο Μπουρχάν και ο Χεμεντί ανέλαβαν την ηγεσία του Μεταβατικού Στρατιωτικού Συμβουλίου και αργότερα έγιναν οι στρατιωτικοί ηγέτες της μεταβατικής κυβέρνησης, η οποία αρχικά είχε την εντολή να κυβερνήσει τη χώρα για τριάντα εννέα μήνες.
Ο Χεμεντί προσέφερε δύο βασικά πλεονεκτήματα. Αυτά ήταν η ικανότητα για βία –δηλαδή, μια δύναμη πρόθυμη να καταστείλει διαδηλώσεις, να πολεμήσει σε πολέμους και να εξαλείψει αντιπάλους– και η οικονομική πρόσβαση, ειδικά στο κερδοφόρο εμπόριο χρυσού του Σουδάν, το οποίο ελέγχονταν όλο και περισσότερο από τις RSF.
Μεταξύ 2013 και 2023, οι RSF ενίσχυσαν την επιρροή τους στις δραστηριότητες εξόρυξης χρυσού στο Σουδάν, ειδικά στο Νταρφούρ και σε άλλες περιφερειακές περιοχές. Μεγάλο μέρος του χρυσού διακινείται λαθραία στα ΗΑΕ, τα οποία έγιναν ο κύριος κόμβος για τον χρυσό του Σουδάν που προέρχεται από συγκρούσεις – ο χρυσός αυτός υπονόμευσε τον έλεγχο των πολιτών, χρηματοδότησε τις πολιτοφυλακές και ενίσχυσε τους πολέμαρχους.
Ο πραξικόπημα του Οκτώβρη του 2021 και προστασία από τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα
Όταν οι Σουδανικές Ένοπλες Δυνάμεις (SAF) (υπό την ηγεσία του στρατηγού Αμπντέλ Φατάχ Αλ-Μπουρχάν) και οι RSF (υπό την ηγεσία του Χεμεντί) πραγματοποίησαν το πραξικόπημα της 25ης Οκτωβρίου 2021, αυτό σηματοδότησε το επίσημο τέλος της δημοκρατικής μετάβασης του Σουδάν. Η απάντηση των ΗΑΕ δεν ήταν καταδίκη, αλλά διπλωματία.
Δημοσίως, το Αμπού Ντάμπι κάλεσε σε «συγκράτηση» και «διάλογο». Στο παρασκήνιο, διατήρησε τις σχέσεις του τόσο με τον Μπουρχάν όσο και με τον Χεμεντί, αντισταθμίζοντας τα ρίσκα του και διατηρώντας παράλληλα την επιρροή του. Ωστόσο, οι RSF παρέμειναν το κύριο όχημα των Εμιράτων και οι οικονομικοί τους δεσμοί –ιδίως μέσω του χρυσού– απλώς εντάθηκαν.
Όταν ξέσπασε ο σημερινός πόλεμος τον Απρίλιο του 2023 μεταξύ των SAF και των RSF, δεν ήταν έκπληξη το γεγονός ότι οι δυνάμεις του Χεμεντί ήταν ασυνήθιστα καλά εξοπλισμένες, συντονισμένες και ανθεκτικές. Η ικανότητά τους να καταλάβουν μεγάλα τμήματα του Χαρτούμ και άλλων περιοχών στο Κεντρικό και Νότιο Σουδάν, να λεηλατήσουν υποδομές και να εδραιώσουν τον έλεγχό τους στο Νταρφούρ οφειλόταν σε μεγάλο βαθμό στην εξωτερική υποστήριξη που έλαβαν τα προηγούμενα χρόνια και, κυρίως, μετά την έκρηξη του πολέμου.
Το Σουδάν δεν είναι η μόνη περιοχή όπου τα ΗΑΕ έχουν εξαγάγει την επιρροή τους μέσω στρατιωτικών, οικονομικών και πολιτικών καναλιών. Τα τελευταία δεκαπέντε χρόνια, τα ΗΑΕ έχουν επεκτείνει την οικονομική τους παρουσία σε ολόκληρη την Αφρική μέσω επενδύσεων σε λιμάνια, αεροδρόμια και έργα υποδομής. Αυτές οι επιχειρήσεις δεν καθοδηγούνται αποκλειστικά από επιχειρηματικά συμφέροντα, αλλά αποτελούν επίσης στρατηγικές κινήσεις για την επέκταση της επιρροής τους. Τα ΗΑΕ έχουν συνάψει εκτεταμένες συμφωνίες στρατιωτικής συνεργασίας και έχουν πραγματοποιήσει σημαντικές επενδύσεις σε γεωργικές εκτάσεις, ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, εξόρυξη και τηλεπικοινωνίες, γεγονός που τα καθιστά σημαντικό παράγοντα στην περιφερειακή γεωπολιτική.
Τα ΗΑΕ, ως περιφερειακή χώρα που ασκεί ιμπεριαλιστικές πρακτικές στην περιοχή της, ενώ παραμένει εξαρτημένη από τις Ηνωμένες Πολιτείες (δηλαδή από μια κεντρική ιμπεριαλιστική δύναμη), αποτελεί παράδειγμα της μεταμόρφωσης σε υποϊμπεριαλιστικό κράτος που διανύουν πολλές άλλες περιφερειακές δυνάμεις.
Τα ΗΑΕ επιδιώκουν επιρροή χωρίς διακυβέρνηση και εξουσία χωρίς λογοδοσία. Ο κατακερματισμός, οι αδύναμοι θεσμοί και η παγκόσμια παραμέληση χωρών της Αφρικής και της Μέσης Ανατολής, όπως το Σουδάν, η Λιβύη και η Υεμένη, παρέχουν ένα εύφορο έδαφος για την ανάμειξη των ΗΑΕ.
Στο Σουδάν, αυτή η στρατηγική έχει πάρει μια ιδιαίτερα βίαιη τροπή, τόσο λόγω των διακυβευμάτων που υπάρχουν –χρυσός, γεωπολιτική θέση και πολιτική επιρροή σε μία από τις μεγαλύτερες χώρες της Αφρικής– όσο και λόγω της επανάστασης του Σουδάν, η οποία βρισκόταν σε μια λεπτή ισορροπία. Οι RSF, που λειτουργούσαν ως ιδιωτικός στρατός με κρατικές αρμοδιότητες, ήταν ο ιδανικός τοπικός εταίρος για τα ΗΑΕ.
Ο πόλεμος του 2023: ένα αιματηρό μακελειό χωρίς λογοδοσία
Καθώς ο πόλεμος μεταξύ των RSF και των SAF κλιμακώθηκε το 2023, οι RSF επωφελήθηκαν από προ-διατεθειμένα εφόδια, αλυσίδες εφοδιαστικής και περιφερειακά ασφαλή καταφύγια – όλα χαρακτηριστικά σημάδια εξωτερικής υποστήριξης. Παρατηρητές ανθρωπίνων δικαιωμάτων, δημοσιογράφοι και ακτιβιστές του Σουδάν επεσήμαναν επανειλημμένα τον ρόλο των ΗΑΕ στον πόλεμο. Ωστόσο, κανένας αξιωματούχος των ΗΑΕ δεν έχει υποστεί κυρώσεις. Δεν έχει ασκηθεί καμία πίεση στο Αμπού Ντάμπι για να σταματήσει η ροή χρυσού ή όπλων.
Αντίθετα, οι παγκόσμιοι οργανισμοί –συμπεριλαμβανομένου του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ– παρέμειναν αδρανείς, επικαλούμενοι συχνά το γεωπολιτικό αδιέξοδο και την έλλειψη σαφήνειας. Οι Σουδανοί πολίτες πλήρωσαν το τίμημα.
Οι ειρηνευτικές συνομιλίες και διασκέψεις στη Τζέντα, την Αντίς Αμπέμπα, το Κάιρο, το Μπαχρέιν, τη Γενεύη και το Λονδίνο συνεχίστηκαν, συχνά αποκλείοντας σημαντικές φωνές των πολιτών και επιτρέποντας στις στρατιωτικές φατρίες να αναβαθμίσουν την εικόνα τους. Οι RSF συνέχισαν να απολαμβάνουν πολιτική και δημοσιογραφική νομιμοποίηση από τα διεθνή μέσα ενημέρωσης, ενώ τα εγκλήματα πολέμου που διέπραξαν υποβαθμίστηκαν ή αποκρύφτηκαν.
Από την επανάσταση στον πόλεμο: ο αγώνας του Σουδάν ενάντια στον υποϊμπεριαλισμό
Το να κατανοήσουμε τον σημερινό πόλεμο μόνο ως σύγκρουση μεταξύ δύο στρατηγών σημαίνει να αγνοούμε τον ευρύτερο αγώνα που διεξάγει ο λαός του Σουδάν εδώ και δεκαετίες ενάντια στη στρατιωτική διακυβέρνηση, την ξένη εκμετάλλευση και το διεθνές σύστημα που τις καθιστά δυνατές.
Όταν ο λαός του Σουδάν εξεγέρθηκε τον Δεκέμβριο του 2018, δεν ζητούσε απλώς μια αλλαγή στα πρόσωπα της ηγεσίας, αλλά απαιτούσε μια συνολική μεταμόρφωση του κράτους – ελευθερία, ειρήνη, κοινωνική δικαιοσύνη, πολιτική διακυβέρνηση και λογοδοσία. Το σύνθημα «Ελευθερία, Ειρήνη και Δικαιοσύνη» δεν ήταν ρητορικό, αλλά επαναστατικό ως προς την εμβέλειά του και αντιμετωπίστηκε με σφαίρες, συλλήψεις, σφαγές και προδοσία.
Οι επιτροπές αντίστασης του Σουδάν, οι γυναικείες οργανώσεις, τα συνδικάτα και οι επαγγελματικές ενώσεις συνέχισαν να οργανώνονται καθ’ όλη τη διάρκεια της μεταβατικής περιόδου και ακόμη και μετά το πραξικόπημα του Οκτωβρίου 2021. Αρνήθηκαν να υποκύψουν στη στρατιωτική εξουσία, απέρριψαν τις συμφωνίες εξομάλυνσης που επιβλήθηκαν από το εξωτερικό και επέμειναν ότι η δημοκρατία πρέπει να προέρχεται από τον λαό και όχι από ξένες συνόδους κορυφής ή ένοπλες φατρίες. Το όραμά τους εκφράστηκε μέσω θεμελιωδών κειμένων, όπως καταστατικά και δελτία τύπου, καθώς και μέσω ισχυρών, προσεκτικά διατυπωμένων συνθημάτων που διατυπώθηκαν κατά τη διάρκεια ειρηνικών κινητοποιήσεων και πορειών.
Αυτή η λαϊκή αντίσταση αποτελούσε απειλή τόσο για τις ελίτ του Σουδάν όσο και για τις περιφερειακές δυνάμεις όπως τα ΗΑΕ, που προτιμούν ένα πειθήνιο Σουδάν που εξάγει χρυσό και μισθοφόρους αντί για ιδέες ή επαναστάσεις. Το μοντέλο της αιγυπτιακής στρατιωτικής διακυβέρνησης, που υποστηρίζεται από τα χρήματα του Κόλπου και την ανοχή της Δύσης, αναδείχθηκε ως μια βασική αντεπαναστατική απάντηση στην Αραβική Άνοιξη του 2010-11. Αυτό το αιγυπτιακό μοντέλο προοριζόταν να αναπαραχθεί στο Σουδάν, αλλά οι νέοι του Σουδάν το απέρριψαν κατηγορηματικά.
Περισσότερο από μια απλή σύγκρουση μεταξύ των RSF και των SAF, ο πόλεμος είναι από πολλές απόψεις ένας αντεπαναστατικός πόλεμος εναντίον του λαού του Σουδάν. Και οι δύο στρατιωτικές φατρίες έχουν επιτεθεί σε αμάχους, έχουν εμποδίσει την παροχή ανθρωπιστικής βοήθειας, έχουν προσπαθήσει να χειραγωγήσουν την κοινωνία των πολιτών και έχουν προστατευθεί –άμεσα ή έμμεσα– από διεθνείς παράγοντες που δεν επιθυμούν να αμφισβητήσουν το status quo.
Αποκαλύπτοντας τον ρόλο των ΗΑΕ: Χρυσός, όπλα και γεωπολιτική
Μέχρι στιγμής, τα στοιχεία είναι συντριπτικά. Χρυσός διακινείται λαθραία από περιοχές που ελέγχονται τόσο από τις RSF όσο και από τις SAF προς το Ντουμπάι, τροφοδοτώντας παράνομα δίκτυα και χρηματοδοτώντας συγκρούσεις. Οι μεταφορές όπλων μέσω της Λιβύης, του Τσαντ, της Ουγκάντας, της Κεντροαφρικανικής Δημοκρατίας, της Κένυας και άλλων χωρών δείχνουν μια σκόπιμη και συνεχή αλυσίδα εφοδιασμού που υποστηρίζει τις δυνάμεις του Χεμεντί. Τα ΗΑΕ έχουν επίσης διευκολύνει την υγειονομική μεταφορά στρατιωτών των RSF στα νοσοκομεία τους. Παράλληλα, οι διπλωματικές, πολιτικές και δημόσιες σχέσεις των Εμιράτων έχουν εργαστεί για να νομιμοποιήσουν τις RSF ως πολιτικό παράγοντα και έχουν υποστηρίξει τις προσπάθειες μιας αποσχιστικής κυβέρνησης.
Δεν πρόκειται για παθητική συνενοχή, αλλά για ενεργή υποϊμπεριαλιστική παρέμβαση. Τα ΗΑΕ δεν είναι ένα ουδέτερο κράτος του Κόλπου που επιδιώκει την ειρήνη. Είναι ένας επιθετικός παράγοντας που ενεργεί μέσω ενός αντιπροσώπου –των RSF– διατηρώντας παράλληλα την ψεύτικη άρνηση ευθύνης.
Οι Ηνωμένες Πολιτείες, το Ηνωμένο Βασίλειο και η διεθνής κοινότητα: συνενοχή μέσω σιωπής
Παρά τις άφθονες αποδείξεις για τον ρόλο των ΗΑΕ στην υποστήριξη των RSF και στην υπονόμευση της δημοκρατικής μετάβασης του Σουδάν, η διεθνής αντίδραση ήταν, στην καλύτερη περίπτωση, αδύναμη και, στη χειρότερη, συνενοχή. Ενώ οι Ηνωμένες Πολιτείες, το Ηνωμένο Βασίλειο, η Ευρωπαϊκή Ένωση και πολλές ευρωπαϊκές χώρες έχουν εκδώσει δηλώσεις με τις οποίες ζητούν κατάπαυση του πυρός και προστασία των αμάχων, καμία από αυτές δεν έχει επιβάλει κυρώσεις σε φορείς των ΗΑΕ ή εξωτερικούς φορείς που συνδέονται με την κερδοσκοπία από τον πόλεμο ή το λαθρεμπόριο χρυσού.
Γιατί;
Η απάντηση βρίσκεται στην ρεαλπολιτίκ και στην επιλεκτική λογοδοσία. Τα ΗΑΕ είναι στρατηγικός εταίρος της Δύσης. Είναι αγοραστής όπλων, σημαντικός συνεργάτης του γενοκτονικού καθεστώτος του Ισραήλ, δίαυλος παροχής πληροφοριών και χρηματοοικονομικό κέντρο. Φιλοξενούν αμερικανικές στρατιωτικές βάσεις, συμμετέχουν σε αντιτρομοκρατικές επιχειρήσεις και επενδύουν σημαντικά στις δυτικές οικονομίες. Εν ολίγοις, είναι πολύ χρήσιμα για να τιμωρηθούν.
Στους τελευταίους μήνες της διοίκησης Μπάιντεν, ορισμένοι Αμερικανοί βουλευτές ενέτειναν τις προσπάθειές τους να σταματήσουν τις πωλήσεις όπλων στα ΗΑΕ, ως απάντηση στις αυξανόμενες ενδείξεις ότι, παρά τις προηγούμενες διαβεβαιώσεις για το αντίθετο, συνέχιζαν να προμηθεύουν όπλα στις RSF. Ο Λευκός Οίκος είχε αρχικά συμφωνήσει να παρακολουθεί και να επαληθεύει τη συμμόρφωση των ΗΑΕ, αλλά μια ενημέρωση τον Ιανουάριο του 2025 επιβεβαίωσε τη συνεχιζόμενη υποστήριξη των ΗΑΕ προς τις RSF. Αυτό οδήγησε στην επανεισαγωγή του νόμου Stand Up for Sudan Act, ο οποίος θα απαγόρευε τις εξαγωγές όπλων των ΗΠΑ προς τα ΗΑΕ έως ότου σταματήσουν πλήρως την υλική υποστήριξη προς τις RSF, με το επιχείρημα ότι η επιρροή των ΗΠΑ πρέπει να χρησιμοποιηθεί για να βοηθήσει στη διακοπή του συνεχιζόμενου πολέμου και της γενοκτονίας.
Στις 5 Μαΐου, το Διεθνές Δικαστήριο απέρριψε την υπόθεση του Σουδάν, κατηγορώντας τα ΗΑΕ για παραβίαση της Σύμβασης για τη Γενοκτονία, λόγω του οπλισμού και της χρηματοδότησης των RSF. Επικαλούμενο την επιφύλαξη των ΗΑΕ ως προς τη ρήτρα δικαιοδοσίας της συνθήκης, το Διεθνές Δικαστήριο αποφάνθηκε ότι δεν είχε δικαιοδοσία και δεν αξιολόγησε τη βασιμότητα των ισχυρισμών του Σουδάν.
Στις 22 Μαΐου, το Υπουργείο Εξωτερικών των ΗΠΑ κατηγόρησε τον στρατό του Σουδάν (SAF) για τη χρήση χημικών όπλων κατά τη διάρκεια του εμφυλίου πολέμου με τις RSF και ανακοίνωσε νέες κυρώσεις, συμπεριλαμβανομένων περιορισμών στις εξαγωγές και οικονομικών μέτρων. Ωστόσο, η κυβέρνηση των ΗΠΑ δεν έχει προσκομίσει δημόσια στοιχεία που να υποστηρίζουν τον ισχυρισμό αυτό και δεν έχει ακολουθήσει τις κατάλληλες διαδικασίες που απαιτούνται από τον Οργανισμό για την Απαγόρευση των Χημικών Όπλων (OPCW) – έναν οργανισμό του οποίου το Σουδάν είναι μέλος και συμμετέχει στο εκτελεστικό του συμβούλιο.
Αυτή η κατηγορία φαίνεται να είναι το πιο πρόσφατο παράδειγμα της εξωτερικής πολιτικής του Τραμπ, η οποία κατά τη διάρκεια της δεύτερης θητείας του έχει καταστεί ρητά συναλλακτική και διεφθαρμένη. Η ανακοίνωση αυτή ακολούθησε τις επισκέψεις του στην Σαουδική Αραβία, το Κατάρ και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, όπου προσπάθησε να εξασφαλίσει επενδυτικές συμφωνίες για τις Ηνωμένες Πολιτείες και, σύμφωνα με πληροφορίες, να επεκτείνει τα προσωπικά επιχειρηματικά συμφέροντα του ίδιου και της οικογένειάς του στην περιοχή. Πολλοί αναλυτές υποστηρίζουν εδώ και καιρό ότι ο πόλεμος στο Σουδάν έχει εξελιχθεί σε έναν πόλεμο δια αντιπροσώπων, με τα ΗΑΕ να υποστηρίζουν τις RSF και τη Σαουδική Αραβία να υποστηρίζει τις SAF. Καθώς η αυξανόμενη δημόσια κριτική και η διεθνής πίεση αποκαλύπτουν τον ρόλο των ΗΑΕ σε εγκλήματα πολέμου και γενοκτονία, φαίνεται ότι η κυβέρνηση Τραμπ χρησιμοποιεί τις κατηγορίες εναντίον των SAF για να αποσπάσει την προσοχή και να εξισορροπήσει την αφήγηση. Μέσω αυτών των προσπαθειών, το καθεστώς Τραμπ ελπίζει να παραμείνει σε ίση απόσταση τόσο από τα ΗΑΕ/RSF όσο και από τη Σαουδική Αραβία/SAF.
Αυτές οι κατηγορίες αναπόφευκτα δημιουργούν παραλληλισμούς με γεγονότα του παρελθόντος, ιδίως με την πυραυλική επίθεση της κυβέρνησης Κλίντον το 1998 κατά τη διάρκεια του αποκορυφώματος του σκανδάλου Λεβίνσκι εναντίον του φαρμακευτικού εργοστασίου Al-Shifa στο Σουδάν. Οι Ηνωμένες Πολιτείες ισχυρίστηκαν ότι η εγκατάσταση παρήγαγε χημικά όπλα που συνδέονταν με τον Οσάμα Μπιν Λάντεν, αλλά μεταγενέστερες έρευνες δεν βρήκαν σχεδόν καμία αποδεικτική στοιχεία που να υποστηρίζουν αυτόν τον ισχυρισμό και πολλοί εμπειρογνώμονες κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι το εργοστάσιο ήταν πολιτικό. Θυμίζει επίσης την εισβολή στο Ιράκ το 2003, η οποία δικαιολογήθηκε με την ψευδή υπόθεση της ύπαρξης όπλων μαζικής καταστροφής. Αυτοί οι ισχυρισμοί τελικά αποδείχθηκαν εντελώς ψευδείς.
Οι παραπάνω σκέψεις δεν πρέπει να εκληφθούν ως απαλλαγή των SAF από τα εγκλήματα πολέμου που διαπράχθηκαν εναντίον αμάχων κατά τη διάρκεια αυτού του πολέμου ή καθ’ όλη τη διάρκεια της ιστορίας τους. Αντίθετα, αναδεικνύουν τους ύπουλους ελιγμούς της κυβέρνησης Τραμπ για την ενίσχυση των σχέσεων με τον Κόλπο, ανατρέποντας την αφήγηση, χωρίς όμως να αντιμετωπίζει αποτελεσματικά τον πόλεμο.
Το κόστος της σιωπής: οι Σουδανοί άμαχοι πληρώνουν το τίμημα
Οι συνέπειες αυτής της διεθνούς σιωπής δεν είναι απλώς θεωρητικές, αλλά βάναυσα πραγματικές. Εκατοντάδες χιλιάδες άνθρωποι έχουν σκοτωθεί. Εκατομμύρια άλλοι έχουν εκτοπιστεί, με πολλούς να αναγκάζονται να ζουν σε βρώμικα στρατόπεδα πέρα από τα σύνορα ή σε πολιορκημένες πόλεις. Οι υποδομές της χώρας – συμπεριλαμβανομένων πανεπιστημίων, νοσοκομείων και πολιτιστικών ιδρυμάτων – έχουν συστηματικά καταστραφεί σε αυτό που ισοδυναμεί με έναν σκόπιμο πόλεμο κατά της σουδανικής κοινωνίας. Έχουν επίσης αναφερθεί εκτεταμένα περιστατικά σεξουαλικής βίας, με τις RSF να κατηγορούνται ότι στοχεύουν γυναίκες και κορίτσια ως εργαλείο πολέμου.
Από την άλλη πλευρά, η σουδανική αντίσταση δεν έχει εξαφανιστεί. Έχει προσαρμοστεί, αποκεντρωθεί και επανασυνδεθεί με τους παγκόσμιους συμμάχους της. Ο σουδανικός λαός –τόσο εντός όσο και εκτός της χώρας– παρέχει την απαραίτητη βοήθεια, υποστήριξη και υπηρεσίες υγείας και εκπαίδευσης. Οργανώνεται, καταγράφει τα γεγονότα και απαιτεί δικαιοσύνη. Αυτό που χρειάζεται είναι αλληλεγγύη και όχι ελεημοσύνη, λογοδοσία και όχι συμπάθεια.
Τι πρέπει να γίνει: Έκκληση για δράση
Για να σταματήσει ο πόλεμος στο Σουδάν και να αποτραπούν μελλοντικοί πόλεμοι, πρέπει να αντιμετωπίσουμε τόσο τους τοπικούς παράγοντες όσο και τους διεθνείς υποστηρικτές τους. Αυτό περιλαμβάνει την επιβολή κυρώσεων σε όλες τις ξένες οντότητες που χρηματοδοτούν ή εξοπλίζουν τις RSF, συμπεριλαμβανομένων εταιρειών και ατόμων στα ΗΑΕ. Απαιτεί επίσης την αποκάλυψη και τη διακοπή του εμπορίου χρυσού που προέρχεται από τη σύγκρουση, ειδικά των διαδρομών του μέσω του Ντουμπάι και των συνδέσεών του με τα οικονομικά των RSF. Ο ρόλος των ΗΑΕ στη μεταφορά όπλων πρέπει να διερευνηθεί και πρέπει να εφαρμοστούν διεθνείς νομικοί μηχανισμοί για να σταματήσει αυτή η αλυσίδα εφοδιασμού. Εξίσου σημαντική είναι η ανάγκη υποστήριξης των πρωτοβουλιών που αναλαμβάνουν οι Σουδανοί πολίτες, όπως τα κέντρα έκτακτης ανάγκης, οι επιτροπές αντίστασης, οι ανθρωπιστικοί διάδρομοι, οι προσπάθειες τεκμηρίωσης που αναλαμβάνουν οι επιζώντες και τα ανεξάρτητα μέσα ενημέρωσης. Τέλος, πρέπει να αντιμετωπίσουμε την πολιτική λογική της συμμαχίας Δυτικής Ευρώπης-Κόλπου, η οποία αντιμετωπίζει τα ΗΑΕ και τη Σαουδική Αραβία ως απρόσβλητους εταίρους. Οι στρατηγικές σχέσεις δεν πρέπει να επιτυγχάνονται με κόστος τη ζωή των πολιτών.
Δεν πρόκειται μόνο για το Σουδάν. Πρόκειται για τον κόσμο που οραματίζονται και προβάλλουν οι τύραννοι – έναν κόσμο όπου ο αυταρχισμός μεταφέρεται στο εξωτερικό και ο ιμπεριαλισμός παίρνει τοπικό χαρακτήρα. Αν ο υποϊμπεριαλισμός επιτύχει στο Σουδάν, θα εξαπλωθεί στην Αφρική, τη Μέση Ανατολή και πέρα από αυτές.
Ένα διαφορετικό μέλλον παραμένει εφικτό. Τα επαναστατικά κινήματα στο Σουδάν, με την αταλάντευτη απαίτησή τους για πολιτική διακυβέρνηση και κοινωνική δικαιοσύνη, παρουσιάζουν μια συναρπαστική εναλλακτική λύση, η οποία βασίζεται στη νομιμοποίηση από τα κάτω, στις δημοκρατικές αρχές και στη διακρατική αλληλεγγύη. Για να επιτευχθεί αυτό το μέλλον, δεν αρκεί η έκφραση υποστήριξης προς τους σουδανικούς πολιτικούς παράγοντες. Απαιτείται μια κριτική αντιπαράθεση με τα διεθνή πολιτικά και οικονομικά πλαίσια που έχουν στηρίξει τον αυταρχισμό και την ξένη παρέμβαση. Ένας ουσιαστικός δρόμος προς τα εμπρός πρέπει να ξεκινήσει με μια σαφή κατανόηση αυτών των πραγματικοτήτων και μια σταθερή, συνεπή δέσμευση για δικαιοσύνη – μια δέσμευση που δεν υποκύπτει σε συμβιβασμούς λόγω στρατηγικών συμφερόντων ή γεωπολιτικών ευθυγραμμίσεων.
Μετάφραση: elaliberta.gr
Husam Mahjoub, “The UAE’s Subimperialism in Sudan – Counterrevolution, Gold, and Global Impunity”, Spectre, 15 Αυγούστου 2025, https://spectrejournal.com/uaes-subimperialism-in-sudan/.
