Cesar Neto
Μαρόκο: Είμαστε η νεολαία, δεν είμαστε παράσιτα
Εισαγωγή
Ένα ξεκάθαρο κύμα αγώνων συγκλονίζει την Αφρική. Αρχικά περιορισμένοι στην υποσαχάρια Αφρική (Κένυα, Γκάνα, Μοζαμβίκη, Αγκόλα και Μαδαγασκάρη), οι αγώνες αυτοί εξαπλώνονται πλέον προς τα βόρεια με κινητοποιήσεις στο Μαρόκο. Όλοι αυτοί οι αγώνες είναι εκρηκτικοί και ριζοσπαστικοί, και στερούνται ταξικής καθοδήγησης. Κουρασμένοι να πληρώνουν για την καπιταλιστική κρίση, οι νέοι του Μαρόκου λένε δυνατά και ξεκάθαρα: «Είμαστε οι νέοι. Δεν είμαστε παράσιτα». Υπάρχει επίσης μια απεργία των εργαζομένων στον τομέα του πετρελαίου στο μεγαλύτερο και πιο σύγχρονο διυλιστήριο της ηπείρου, το οποίο βρίσκεται στη Νιγηρία.
Οι διαδηλώσεις ξεκίνησαν στις 27 Σεπτεμβρίου και οργανώθηκαν από τη Γενιά Ζ, η οποία είναι γνωστή ως Γενιά Ζ 212 στο Μαρόκο. Ο αριθμός 212 αναφέρεται στον διεθνή κωδικό κλήσης της χώρας.
Οι διαδηλώσεις αυξάνονταν μέρα με τη μέρα, φτάνοντας στο αποκορύφωμά τους στις 2 Οκτωβρίου με συγκρούσεις με την αστυνομία σε όλες σχεδόν τις μεγάλες πόλεις της χώρας.
Ο δρόμος που συνδέει το αεροδρόμιο του Αγκαντίρ με την παραθαλάσσια μητρόπολη στο νότιο Μαρόκο έφερε ακόμα τα σημάδια των 48 ωρών βίας που οδήγησαν στην Πέμπτη, 2 Οκτωβρίου. Περνώντας από το Ινεζγκάν, μια πόλη στα περίχωρα του Αγκαντίρ, ήταν ορατά στο δρόμο τα μαύρα σημάδια από τα λάστιχα που έκαψαν οι διαδηλωτές την Τρίτη το βράδυ. Η αστυνομία που είχε αναπτυχθεί εκείνη την ημέρα αναγκάστηκε να υποχωρήσει όταν οργισμένοι νέοι έριξαν πέτρες. Μερικοί από αυτούς τους νέους είχαν συμμετάσχει στην πυρπόληση ενός ταχυδρομείου.
Στη συνέχεια, στόχος έγινε η υπεραγορά Μαρτζάνε στο Ινεζγκάνε, της οποίας η επιβλητική πρόσοψη ήταν γεμάτη με χτυπήματα από πέτρες. Το κίνημα GenZ 212 κατάφερε να συγκρατήσει αυτή τη βία κατά τις πρώτες ημέρες της κινητοποίησης, αλλά η βία εντάθηκε την Τετάρτη το βράδυ, αφού η αστυνομία πυροβόλησε μπροστά από ένα αστυνομικό τμήμα της χωροφυλακής στο Λκλιάα, με αποτέλεσμα να σκοτωθούν τρία άτομα. (Le Monde – 10/04/2025)
Οι αστοί αναλυτές είναι σοκαρισμένοι από τον τρόπο με τον οποίο οι νέοι αντέδρασαν στα προβλήματά τους. Διαδηλώσεις τέτοιου μεγέθους είναι σπάνιες στο Μαρόκο, το οποίο θεωρείται από τις ιμπεριαλιστικές δυνάμεις ως φάρος σταθερότητας στη Μέση Ανατολή και τη Βόρεια Αφρική. Τα επόμενα χρόνια, οι αρχές σχεδιάζουν να επενδύσουν 35 δισεκατομμύρια δολάρια σε υποδομές, διαθέτοντας ένα σημαντικό μέρος για έργα υποδομών και γήπεδα ποδοσφαίρου. Το 2030, το Παγκόσμιο Κύπελλο θα διεξαχθεί ταυτόχρονα στην Πορτογαλία, την Ισπανία και το Μαρόκο.
Οι δομικές αιτίες των διαδηλώσεων
Το Μαρόκο είναι ένας από τους μεγαλύτερους παραγωγούς φωσφορικών αλάτων στον κόσμο και σημαντικός εξαγωγέας φρούτων και τροφίμων. Επίσης, κατασκευάζει αυτοκίνητα και ανταλλακτικά αυτοκινήτων. Αυτοί οι παράγοντες κατατάσσουν τη χώρα στην 60ή θέση μεταξύ των 216 χωρών με τη μεγαλύτερη οικονομία στον κόσμο. Το Μαρόκο διαθέτει επίσης μεγάλα αποθέματα πετρελαίου που παραμένουν σε μεγάλο βαθμό ανεκμετάλλευτα. Το Μαρόκο θεωρείται αναδυόμενη χώρα, καθώς οι εταιρείες του έχουν ιδιωτικοποιηθεί από το 1993 και αρκετοί τομείς έχουν απελευθερωθεί από τα κρατικά μονοπώλια. Το Μαρόκο έχει συνάψει συμφωνίες ελεύθερου εμπορίου με τις Ηνωμένες Πολιτείες και την Ευρωπαϊκή Ένωση.
Ενώ η οικονομία παρουσιάζει θετική πορεία, το ίδιο δεν μπορεί να ειπωθεί για τις συνθήκες διαβίωσης των εργαζομένων και του γενικότερου πληθυσμού.
Υγεία: «Τα στάδια είναι εδώ, αλλά πού είναι τα νοσοκομεία;»
Το σύστημα υγείας διαθέτει επισφαλή υποδομή και στερείται ανθρώπινων και οικονομικών πόρων. Το Μαρόκο δαπανά 885 ντίρχαμ ανά κάτοικο για την υγειονομική περίθαλψη, ενώ η γειτονική Τυνησία δαπανά 2.900 ντίρχαμ ανά άτομο ετησίως. Λόγω της έλλειψης πόρων, τα νοσοκομεία στερούνται φαρμάκων και προμηθειών.
Υπάρχουν μόνο τέσσερις γιατροί ανά 10.000 άτομα. Οι ουρές αναμονής είναι ατελείωτες και, όταν οι άνθρωποι τελικά λαμβάνουν περίθαλψη, τα νοσοκομεία στερούνται εξοπλισμού, με αποτέλεσμα οι ασθενείς να πρέπει να πληρώνουν για εξετάσεις σε ιδιωτικές κλινικές.
Η κατάσταση είναι τόσο σοβαρή που οκτώ γυναίκες πέθαναν κατά τον τοκετό στο Αγκαντίρ, προκαλώντας ευρεία κατακραυγή και κινητοποιήσεις.
Γι' αυτό οι νέοι διαμαρτύρονται στους δρόμους: «Τα στάδια είναι εδώ, αλλά πού είναι τα νοσοκομεία;»
Εκπαίδευση: «Δεν σπουδάζω για να μεταναστεύσω»
Το επίσημο ποσοστό ανεργίας είναι 13,3%, ένα ποσοστό που αμφισβητείται ευρέως. Η συρρικνούμενη οικονομία δεν είναι σε θέση να απορροφήσει τους πτυχιούχους πανεπιστημίου. Μεταξύ των ατόμων ηλικίας 15 έως 24 ετών, η ανεργία έχει φτάσει στο ρεκόρ του 36,7%.
Η κρίση στην αυτοκινητοβιομηχανία, η οποία απασχολεί άμεσα και έμμεσα 200.000 άτομα, ενδέχεται να επιδεινώσει το υψηλό ποσοστό ανεργίας. Ο τομέας των υπηρεσιών, ο οποίος περιλαμβάνει 800 τηλεφωνικά κέντρα και 90.000 εργαζόμενους, απειλείται επίσης από τους νέους γαλλικούς νόμους, καθώς η Γαλλία είναι ο κύριος πελάτης του.
Εκτός από την οργή τους για την ανεργία, οι νέοι είναι επίσης θυμωμένοι για ένα νομοσχέδιο σχετικά με την τριτοβάθμια εκπαίδευση και την έρευνα που κατατέθηκε στο Κοινοβούλιο στα τέλη Σεπτεμβρίου. Το νομοσχέδιο αυτό ουσιαστικά περιορίζει το δικαίωμα οργάνωσης εντός των πανεπιστημίων, υπονομεύοντας την ελευθερία έκφρασης και πολιτικής τοποθέτησης των φοιτητών. Επιπλέον, ο νόμος αυτός ανοίγει τον δρόμο για την ιδιωτικοποίηση των δημόσιων πανεπιστημίων.
Τα κονδύλια θα διατεθούν για γήπεδα ποδοσφαίρου και υποδομές για το Παγκόσμιο Κύπελλο ή για επενδύσεις στην υγεία και την εκπαίδευση;
Η τελευταία σταγόνα που ξεχείλισε το ποτήρι για την εξέγερση των νέων ήταν η τεράστια αντίφαση μεταξύ των άθλιων συνθηκών υγείας και εκπαίδευσης, της αυξανόμενης ανεργίας και του πληθωρισμού, και των σημαντικών κονδυλίων που διατέθηκαν για την κατασκευή σταδίων για το Παγκόσμιο Κύπελλο του 2030. Τρία νέα στάδια βρίσκονται υπό κατασκευή, ενώ άλλα ανακαινίζονται και επεκτείνονται για να φιλοξενήσουν το Κύπελλο Εθνών Αφρικής τον ερχόμενο Δεκέμβριο.
Αυτό οδήγησε στο σύνθημα: «Τα στάδια είναι εδώ, αλλά πού είναι τα νοσοκομεία;»
Η συμμετοχή της εργατικής τάξης στις κινητοποιήσεις
Η συμμετοχή τους δεν ήταν συλλογική, αλλά μάλλον ατομική. Για παράδειγμα, δεν υπήρξαν αναφορές για διακοπή της εργασίας σε μεγάλα εργοστάσια σε υποστήριξη του αγώνα της Γενιάς Ζ. Αντίθετα, οι συνδικαλιστικές ομοσπονδίες διατηρούν μια σιωπή συνενοχής με την κυβέρνηση.
Αντίθετα, η Union Marocaine du Travail (Μαροκινή Ένωση Εργαζομένων) αναρτά με υπερηφάνεια στην ιστοσελίδα της ότι δέχτηκε μια σημαντική αντιπροσωπεία από το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (ΔΝΤ) και κάλεσε τους ηγέτες του Ταμείου να υιοθετήσουν μια κοινωνική προσέγγιση που θα έρχεται σε αντίθεση με τις επιβολές από πάνω προς τα κάτω, οι οποίες δεν λαμβάνουν υπόψη την οικονομική και κοινωνική πραγματικότητα του Μαρόκου.
Πρέπει να γίνει έντονη έκκληση στους εργαζομένους στη βιομηχανία και στα ορυχεία φωσφορικών αλάτων να συμμετάσχουν στις διαδηλώσεις. Μόνο η ενότητα των νέων και των εργαζομένων μπορεί να οδηγήσει σε μια μεγάλη νίκη.
Η νεολαία στην πρώτη γραμμή, αλλά χωρίς επαναστατική καθοδήγηση
Στις πρόσφατες κινητοποιήσεις στην υποσαχάρια Αφρική (Κένυα, Γκάνα, Μοζαμβίκη και Αγκόλα), η σημαντική συμμετοχή της νεολαίας ήταν εμφανής, και αυτή η τάση επιβεβαιώθηκε τώρα και στο Μαρόκο.
Δύο κοινά σημεία είναι η ηρωική μαχητική δύναμη της νεολαίας, η οποία πρέπει να αναγνωριστεί, και η μεγάλη αδυναμία που αντιπροσωπεύει η έλλειψη επαναστατικής πολιτικής καθοδήγησης.
Η Γενιά Ζ καλεί σε κινητοποιήσεις από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, χρησιμοποιώντας ως σύμβολο το κρανίο από το One Piece και ένα αστικό δημοκρατικό πρόγραμμα. Στο Μαρόκο, δηλώνουν: «Απαιτούμε την παραίτηση της σημερινής κυβέρνησης για την αποτυχία της να προστατεύσει τα συνταγματικά δικαιώματα των Μαροκινών», δήλωσε η GenZ 212.
Ένα σημαντικό χαρακτηριστικό είναι ότι, σε χώρες όπου η Γενιά Ζ έχει διαδραματίσει ηγετικό ρόλο, το ζήτημα της ανατροπής της κυβέρνησης ήταν πάντα παρόν, όπως φαίνεται στην Κένυα, το Νεπάλ και τη Μαδαγασκάρη.
Ανατρέψτε την κυβέρνηση του πρωθυπουργού Αζίζ Ακαννούς!
Η πολιτική δομή του Μαρόκου έχει ως βάση τη συνταγματική μοναρχία και η κυβέρνηση έχει επικεφαλής τον πρωθυπουργό. Αν ο Αχαννούς πέσει, μαζί του θα πέσουν και οι δύο υπουργοί που έχουν δεχτεί τις περισσότερες επικρίσεις από τους διαδηλωτές: ο υπουργός Υγείας Αμίν Ταχράουι και ο υπουργός Παιδείας Μοχάμεντ Σαάντ Μπεράντα. Και οι δύο είναι μέλη του Rassemblement National des Indépendants και στενοί συνεργάτες του Αχαννούς.
Δεν υπάρχει εμπιστοσύνη στη μοναρχία
Σύμφωνα με την τοπική ιστοσελίδα ειδήσεων Aldar, η Generation Z 212 είναι ένα κίνημα που δεν απαιτεί κοινωνική δικαιοσύνη πέρα από τις εθνικές αξίες. Η ομάδα δηλώνει ρητά τη δέσμευσή της να σέβεται το θεσμό της βασιλείας υπό την ηγεσία του βασιλιά Μοχάμεντ ΣΤ΄ και να διαφυλάσσει την εδαφική ενότητα του Μαρόκου.
Καθώς αγωνιζόμαστε για την πτώση του πρωθυπουργού Αζίζ Αχαννούς, είναι σημαντικό να μην έχουμε αυταπάτες σχετικά με τη μοναρχία ή τον Μοχάμεντ ΣΤ΄ (Μοχάμεντ μπιν Χασσάν). Είναι σημαντικό να κατανοήσουμε ότι το μαροκινό καθεστώς διακυβέρνησης αποτελείται από τον πρωθυπουργό και τη μοναρχία, οι οποίοι καθορίζουν την πορεία της χώρας.
Επέκταση του αγώνα στις γειτονικές αραβικές χώρες
Η αστική τάξη ανησυχεί ιδιαίτερα ότι αυτές οι διαδηλώσεις θα μπορούσαν να εμπνεύσουν άλλους αραβικούς λαούς της Βόρειας Αφρικής να εξεγερθούν και να δημιουργήσουν μια νέα Αραβική Άνοιξη. Ένα κύμα διαδηλώσεων και λαϊκών εξεγέρσεων, που είναι γνωστό ως Αραβική Άνοιξη, ξεκίνησε στην Τυνησία το 2010 και εξαπλώθηκε σε πολλές άλλες χώρες της Βόρειας Αφρικής και της Μέσης Ανατολής, όπως η Αίγυπτος, η Λιβύη, η Συρία, η Υεμένη, το Μπαχρέιν, η Αλγερία, το Μαρόκο, το Ομάν και το Σουδάν.
Μια νέα Αραβική Άνοιξη και ο αγώνας για την υπεράσπιση της Παλαιστίνης
Τα στοιχεία για μια συντονισμένη δράση στις αραβικές χώρες υπάρχουν ήδη. Η οικονομική κρίση, η κατάρρευση των συναλλαγματικών αποθεμάτων, η έλλειψη καυσίμων, ο πληθωρισμός και η αύξηση της ανεργίας δημιουργούν τις προϋποθέσεις για μια νέα Αραβική Άνοιξη.
Μια νέα Αραβική Άνοιξη θα αποσταθεροποιήσει τις περιφερειακές κυβερνήσεις που παραμένουν παθητικές όσον αφορά την υπεράσπιση της Γάζας. Οι μάζες στους δρόμους θα υψώσουν σίγουρα το λάβαρο μιας ελεύθερης Παλαιστίνης, από τον ποταμό μέχρι τη θάλασσα.
Μετάφραση: elaliberta.gr
Cesar Neto, «Marruecos: Somos la juventud, no somos parásitos», Liga Internacional dos Trabalhadores – Quarta Internacional, 6 Οκτωβρίου 2025, https://litci.org/es/marruecos-somos-la-juventud-no-somos-parasitos/?utm_source=copylink&utm_medium=browser.
Cesar Neto, “Morocco: We are the youth, we are not parasites”, International Worker's League – Fourth International, 16 Οκτωβρίου 2025, https://litci.org/en/morocco-we-are-the-youth-we-are-not-parasites/.
